Copyright sigmalive
Η συζήτηση γύρω από την «εξάρτηση» της Τουρκίας από ισραηλινούς σπόρους επανήλθε πρόσφατα, ύστερα από δηλώσεις του πρωθυπουργού του Ισραήλ Βενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος υποστήριξε ότι πολλές χώρες ωφελούνται από τις ισραηλινές τεχνολογικές και αγροτικές καινοτομίες. Σύμφωνα ωστόσο με αρθρο γνώμης του Fahri Yavuz, Καθηγητή στο Τμήμα Γεωργικής Οικονομίας του Πανεπιστημίου Atatürk, δημοσιευμένο στο Politics Today, ο ισχυρισμός όμως αυτός, αν και ισχυρός επικοινωνιακά, δεν επιβεβαιώνεται από τα διαθέσιμα στοιχεία. Τι δείχνουν τα εμπορικά δεδομέναΤο 2023, οι εισαγωγές λαχανόσπορων της Τουρκίας ανήλθαν σε 113,9 εκατομμύρια δολάρια. Από αυτές, μόλις 6,6 εκατομμύρια αντιστοιχούσαν σε σπόρους προερχόμενους από το Ισραήλ, δηλαδή μόνο το 5,8%. Παράλληλα, λόγω της διακοπής του εμπορίου με το Ισραήλ από τον Μάιο του 2024, οι εισαγωγές έχουν πλέον σταματήσει πλήρως – χωρίς να υπάρξει καμία αναταραχή στην αγορά. Ποιοι κυριαρχούν στην παγκόσμια αγορά σπόρωνΗ παγκόσμια αγορά ελέγχεται κυρίως από πολυεθνικές εταιρείες όπως η Bayer-Monsanto, η Corteva και η Syngenta. Καμία ισραηλινή εταιρεία δεν βρίσκεται στις κορυφαίες θέσεις της διεθνούς αγοράς. Η συμβολή του Ισραήλ εντοπίζεται κυρίως στην έρευνα και στην ανάπτυξη ποικιλιών λαχανικών και τεχνολογιών άρδευσης, όχι όμως στην παραγωγή σπόρων μαζικής κλίμακας. Η πρόοδος της Τουρκίας στην εγχώρια παραγωγήΤα τελευταία είκοσι χρόνια, η Τουρκία έχει αυξήσει θεαματικά την παραγωγή πιστοποιημένων σπόρων, από 145.000 τόνους το 2002 σε 1,35 εκατομμύρια τόνους το 2023. Την ίδια χρονιά, οι εξαγωγές σπόρων έφτασαν τα 264 εκατομμύρια δολάρια, ξεπερνώντας τις εισαγωγές. Περίπου 900 τουρκικές εταιρείες δραστηριοποιούνται στον κλάδο, ενώ το ποσοστό των εγχώριων ποικιλιών αυξάνεται. Οι αδυναμίες και οι προκλήσειςΠαρά την πρόοδο, η Τουρκία εξαρτάται ακόμη σε ορισμένο βαθμό από υβριδικούς σπόρους υψηλής τεχνολογίας, ειδικά σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες και σε προϊόντα όπως ο αραβόσιτος και ο ηλίανθος. Το ζήτημα εδώ δεν αφορά το Ισραήλ, αλλά τη γενικότερη εξάρτηση από διεθνικές εταιρείες που ελέγχουν γενετική βελτίωση, πατέντες και εμπορικά δίκτυα. Επιπλέον, η εγχώρια έρευνα παραμένει υποχρηματοδοτούμενη και η διάσωση των τοπικών παραδοσιακών ποικιλιών δεν έχει ακόμα επαρκή θεσμική στήριξη. Το πραγματικό ζήτημα: Σπορο-κυριαρχίαΤα δεδομένα δείχνουν ξεκάθαρα ότι δεν υπάρχει εξάρτηση της Τουρκίας από τους ισραηλινούς σπόρους. Η ουσία της συζήτησης βρίσκεται αλλού: στη διασφάλιση ότι η χώρα μπορεί να παράγει και να βελτιώνει τους δικούς της σπόρους, προστατεύοντας ταυτόχρονα τις τοπικές ποικιλίες και τη διατροφική της ασφάλεια. Πρόκειται για στρατηγικό στόχο που απαιτεί μακροπρόθεσμες επενδύσεις, συνεργασία πανεπιστημίων και ιδιωτικού τομέα, καθώς και ενημέρωση των παραγωγών.
